Nusret Mayın Gemisi
Nusret Mayın Gemisi, 18 Mart 1915 yılında Çanakkale Harekatı’nın kaderini değiştirmesi
nedeni ile ‘Dünyanın En Ünlü Mayın Gemisi’ olarak tarihe geçmiştir. 18 Mart 1915
Çanakkale deniz harbinde İngiliz Donanmasına ait olan ‘Ir-resistible’ ve ‘Ocean’
gemilerini, Fransız Donanmasına ait olan ‘ Bouvet’ zırhlı gemilerini batırarak büyük
bir zafere imza atmıştır. 1962 yılında satılarak, özel sektöre ait bazı nakliyat
firmalarınca uzun yıllar kuru yük gemisi olarak kullanılmıştır.
1990 yılanda Mersin limanında batan Nusret Mayın Gemisi, 1999 yılında gönüllülerce
su yüzüne çıkarılmıştır. Tarsus Belediyesi, Çanakkale’ye giderek Nusret Mayın Gemisi’nin
maketi üzerinde incelemelerde bulunmuş, Tarsus’a döndüklerinde ise ‘Dünyanın En
Ünlü Mayın Gemisi’ni kahramanlık günlerine geri döndürecek çalışmalara başlamıştır.
Sağlamlaştırma ve bakım çalışmalarını tamamlayan Nusret Mayın Gemisi, Tarsus Çanakkale
Parkı’nda, şanlı geçmişini nesilden nesile aktarmaktadır.
Kleopatra Kapısı
Tarihi zenginliğini cesurca sergileyen Tarsus’a binlerce yılın yaşanmışlığını gözler
önüne serecek bir kapıdan giriş yapılır. Bizans Döneminde inşa edilen 3 kapılı kent
sularından geriye kalan tek kapı Kleopatra Kapı’dır. Dağ, Adana ve Deniz olmak üzere
3 adet kapısı kalan surlardan geriye kalan bu tek geçide “Batı Kapısı” da denir.
Evliya Çelebi Seyahatname’sinde bu kapıdan iskele kapısı olarak bahsetmiştir.
Ashab-ı Kehf Mağarası
Dünyanın birçok yerinde bilinen "Yedi Uyurlar" inanışının Anadoludaki en önemli
merkezi konumunda olan Ashab-ı Kehf, Hıristiyan ve Müslümanlar için kutsal sayılan
bir ziyaret yeridir. Tarsus'un 12 km kuzeyinde bulunan Encülüs dağı eteklerinde,
doğal bir çöküntünün mağara şeklini aldığı yaklaşık 200 m2 bir alanı kapsayan ve
Ashab-ı Kehf'i tasvir eden birçok anlatım vardır.
Yedi Uyurlar olayını kısaca özetlemek gerekirse… Tarsus'ta uzun yıllar inançlara
göre baskılara, yine bu kentte yaşadığına inanılan; Yemliha, Mekselina, Mislina,
Mernuş, Sazenuş, Debernuş, Kefeştetayuş adında yedi gencin karşı koyması ve gizlice
ibadetlerini devam etmesi yatmaktadır. Bazı değişiklerle birlikte, anlatımlardaki
ortak ifade; Roma İmparatoru Diocletianus'un, çok tanrılı dönemlerde, tek tanrıya
inandıkları için 7 genci huzuruna çağırarak çok tanrılı roma dininde kalmalarını,
aksi taktirde onları öldürteceğini söylediği şeklindedir. İnançlarından vazgeçmek
istemeyen gençler, kendilerine tanınan birkaç günlük sürede, Tarsus yakınlarındaki
Ashab-ı Kehf mağarasına sığınarak uyumuşlardır. 309 yıl süren bu derin uykudan ilk
olarak Yemliha uyanmış ve yiyecek almak için şehre gitmiştir. Ancak, elindeki para
çok eskidir. Ayrıca anlattığı olayları hayali bulan halk, Yemliha ile mağaraya girer,
fakat yuva yapan 7 kuştan başka hiçbir şey görünmemektedir. İslami söylem ise şu
şekilde devam eder: Halk Yemliha ile mağaraya gider ve içeri de 6 kişinin namaz
kıldığını görür. Yemliha mağaraya girer ve 7 geç birden görünmez olurlar…
Aziz Paul Kuyusu
Hristiyan aleminde önemli bir değeri olan Aziz Paul, Tarsus’ta doğmuştur. Uzun yıllardır,
Aziz Paul’un evinin olduğu yer olduğuna inanılan yerde bir kuyu bulunmaktadır. Yapılan
arkeolojik kazılarda bazı duvar kalıntılarına rastlanmıştır. Bu da Aziz Paul’un
evinin bulunduğu yer olma inancını güçlendirmiştir. Avluda bulunan kuyunun şifalı
olduğuna inanılır ve Hristiyanlar tarafından önemli bir inanç noktasıdır.
Danyal Peygamberin Kabri
İsrailoğulları’na gönderilen peygamberlerden biri olan Hz. Danyal Peygamber, MÖ
4. ve 5. yy arasında yaşamıştır. Dönemin Babil Kral’ı Nebukadnesar, rüyasında İsrailoğulları’ndan
gelecek bir erkek çocuğun, krallığını sarsacağını görmüş, bunu üzerine İsrailoğulları’ndan
olan tüm erkek çocuklarını öldürmesini emretmiştir. Bunun üzerine, ailesi, Hz. Danyal
doğduğunda onu bir mağaraya bırakır. Bir erkek ve bir dişi aslanın yanında büyüyen
Hz. Danyal Peygamber, büyüdüğünde kendi kavmine katılır. Çocuk yaşta olmasına rağmen,
MÖ 606 yılında kavimiyle birlikte Babil’e sürgün edilir.
Bir kıtlık zamanında Tarsus’a davet edilen Hz. Danyal’ın gelmesi ile birlikte, bölgede
bolluk ve bereket başlar. Efsunlu olduğuna inanılan Hz. Danyal’ın bereketli olduğunu
düşünen bölge insanları onu bir daha Babil’e göndermezler. Öldüğünde, şu anda Makam
Camii’nin bulunduğu yere gömülür. Hz Ömer, Tarsus’u fethettiğinde mezarı açtırır.
Altın iplikle işlenmiş bir kumaşa sarılı, uzun boylu bir erkek vücudu bulunur, ayrıca,
üzerinde 2 aslan arasında bir çocuk figürü olan bir yüzük ile karşılaşılır. Bunun
Hz. Danyal Peygamber olduğunu anlayan Hz. Ömer, Yahudilerin bu mezarı bulmamaları
için daha derine gömdürür ve üzerinde Berdan ırmağından gelen bir çayın suyunu mezarın
üzerinden geçirir.
Hz.Danyal Peygamber’ in mezarı burada olduğu için, camiye “Makam-ı Şerif Cami” adı
verilmiştir. 1857 yılında yapılan cami, kemer ve tonozludur. Dikdörtgen bir yapıya
sahip olan camide yapılan düzenleme çalışmalarında, giriş için yeni bir kapı yapılmıştır.
Eski ihtişamını cesurca sergileyen Makam-ı Şerif Camisi’nde, ana makam denilen ve
basık bir kubbe şeklinde tasarlanmış yere inen 3 basamak bulunmaktadır. Buranın
doğsunuda Hz Danyal Peygamberin mezarı bulunmaktadır.
Ulu Cami
1579 yılında Ramazanoğulları Beyliği’nden Piri Paşa’nın oğlu İbrahim Bey tarafından
yaptırılmıştır. Türk İslam Sanatını her metrekaresinde yansıtan, tamamı kesme taş
ile yapılan Ulu Cami, Aziz Piyer Kilisesi’nin kalıntılarının üzerine inşa edilmiştir.
Cami-i Nur adıyla da bilinen Ulu Cami’nin iç avlusu yaklaşık 10 metre yükseklikte,
7.20 metre genişliktedir. Dikdörtgen olarak tasarlanan yapının avlusunda onarım
kitabesi bulunan bir şadırvan vardır. Ulu Cami’nin minber, mihrap ve müezzin mahfili
mermerden yapılmış olup iç tarafında bulunan sütunlar, İran kemeri denen yarı sivri
kemerlerle bağlanmıştır. Tek şerefesi olan camiye, kuzey tarafındaki taç kapıdan
girilir. Son cemaat yerinde örtülü 16 adet kubbe ve 5 adet kapılı avlu bulunmaktadır.Ulu
Cami’de Hz. Şit ve Lokman Hekim’in makamlarının yanı sıra Abbasi Halifesi Me’mun
ve Kadri tarikatı şeyhlerinden şeyh Muhammed Hasan’ın kabirleri bulunmaktadır.
Kırkkaşık Bedesteni
Ramazanoğulları Beyliği’nden Piri Paşa’nın oğlu İbrahim Bey tarafından, 1579 yılında
Ulu Cami ile birlikte yaptırılan Kırkkaşık Bedesteni, imarathane (aşevi) ve medrese
olarak kullanılmıştır. Dikdörtgen şeklinde tasarlanan bedestenin tamamı kesme taştan
yapılmış, üzerine 5 kat kubbe örülmüştür. 25 odalı olan bedesten, adını, dış cephesindeki
kaşık süslemesinden almıştır.
Bir süre 'Beyaz Çarşı' adıyla kullanılan Kırkkaşık Bedesteni, 1960 lı yıllarda yapılan
restorasyon çalışmalarından sonra doğu kısmındaki kapının açılmasından sonra Kapalıçarşı
olarak kullanılmaya devam edilmiştir. Tarsus Belediyesi, 2004 yılında bedesteni
yeniden restore ettirmiştir. 2005 yılında Tarihi Kentler Birliği'nden " Proje Yarışma
Ödülü" almıştır. Yüzyıllar boyunca farklı kültürlere hizmet veren Kırkkaşık Bedesteni,
7 Mart 2007 yılında ise turistik ürünlerin ve yöresel lezzetlerin satışının yapıldığı
bir merkez olarak yeniden hizmete açılmıştır.
Eski Cami
13. yy'da Ermeni Krallığı döneminde, Kral Oşin tarafından Ermeni Kilisesi olarak
yaptırılmıştır. MS 1.102 yılında Fransız Haçlı Şövalyeleri tarafından onarılmıştır.
1.415 yılında Ramazanoğulları tarafından cami olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Yüzyıllara meydan okurcasına, Eski Camii, tarihin en büyük tanıklarından biri olarak
hala dimdik ayaktadır. Eski Camii' nin Aziz Paul' a ithafen yapıldığıda söylentiler
arasındadır. Roma mimarisini andıran yapısında, kalın ve yüksek duvarlar, derin
pencerelerin yanı sıra geniş iç mekan ve kalın sütunlarda göze çarpar. Eski Camii
ile ilgili söylentiler arasında, 1198 yılında, Papa' nın elçisi Mainz Piskoposu
Konrad Von Wittelsbach' ın burada, 1. Leon' u Ermeni Kralı olarak ilan edecek olan
taç giydirme töreni yaptığı da bulunuyor.
460 metrekarelik bir alanı kapsayan Eski Camii' nin Kuzey ve Güney duvarlarında,
antik çağlardan kaldığı düşünülen gri renkli granit sütunlar bulunmaktadır. Ana
giriş olan Batı kapısı, oldukça güzel bir manzaraya sahiptir. Güney kapısı yerine
Mihrap, Kuzey bölümünde ise son cemaat yeri bulunmaktadır. Caminin güneybatı bölümüne
sonradan bir minare eklenmiştir. İç mekan 19.30 genişliğinde, 17.50 metre uzunluğundadır.
Tavanı incelediğinde ise Hz. İsa, doğuda Yohannes, Mattaios, batıda ise Marcos ve
Lucas' ın fresk leri ile karşılaşılır. Kuzeybatı köşesinde ise çan kulesini görmek
mümkündür.
Kubatpaşa Medresesi
1557 yılında Ramazanoğulları Beyi Kubat Paşa tarafından yaptırılan medrese, yüzyıllar
öncesinden günümüze kadar gelen tek eğitim kurumu olma özelliği taşımaktadır. Düzgün
kesme taştan yaptırılan açık medrese, geleneksel Selçuklu mimarisini yansıtmaktadır.
Dikdörtgen şekilde tasarlanan bu tarihi yapı, 16 odalıdır. Zamanımızda restore edilerek
Tarsus Belediyesi tarafından “Kent Müzesi” haline gelecektir.
Aziz Paul Kilisesi
Aziz Paul’un adını taşıyan tek kilise olan St. Paul Kilisesi’nin, tarihi tam olarak
bilinmemekle birlikte, MS 11-12. yy’da yapıldığı tahmin edilmektedir. Hristiyanlığın
en eski kiliselerinden biri olan Aziz Paul Kilisesi’nin içinde bazı ressamların
eserleri yer almaktadır.
Tavanda Hz. İsa, Marcos, Yohanna , Luca’nın freskleri sanatsal bir tat vermektedir.
Daire şeklinde olan ışıklandırmaların yanlarında ise melek tasviri vardır. Yüzyıllar
boyu önemli bir ibadet merkezi olan Aziz Paul Kilisesi’nin doğu yönünde 3 adet sahanlık,
kuzeydoğusunda çan kulesi ve doğu bölümünde yarım daire şeklinde 3 adet kubbe bulunmaktadır.
Şahmeran
Tarsus efsanelerinin içinde bekli de en ilginç olanı Şahmeran efsanesidir. Öykü,
yılanların şahı Şahmeran ve Tarsus eşrafından bir genç olan Camsab arasında geçmektedir.
Efsaneye göre, Camsab, arkadaşları ile odunculuk yaparak geçinen bir gençtir. Bir
gün bal almak için bir kuyuya iner. Bu kuyu, Şahmeran'ın yaşadığı yer altı dünyasına
çıkan bir kapıdır. Camsab, farkında olmadan buraya iner. Yılanlar onu yakalayarak
Şahmeran'a götürürler. Camsab, buraya nasıl ve neden geldiğini Şahmeran' a uzun
uzun anlatır. Şahmeran da bazı sırlarını Camsab' a anlatır.
Ancak, yeryüzüne çıktığında başkalarına anlatmasından korkar ve Camsab'ı ülkesinde
tutar. Uzun bir süre burada yaşayan Camsab'ın güvenilir olduğuna karar veren Şahmeran
onu serbest bırakır, ancak iki şartı vardır: Burada gördüklerini hiç kimseye anlatmamasını
ve asla hamama gitmemesini ister. Yoksa vücudunun yılan derisine döneceğini söyler.
Aksi takdirde, Şahmeranı gördüğünü herkes anlayacaktır. Camsab, Şahmeran'ın yanından
ayrıldıktan sonra uzun yıllar kimseye tek kelime etmemiştir. Ancak kral bir gün
hastalanır ve tek ilacının Şahmeran'ın olduğu saraydan duyurulur. Kralın adamları
tüm halkı hamama sokarak, Şahmeranı gören kişileri bulmaya çalışır. Camsab bunu
duyunca kaçar ve bir süre saklanır. Ancak, kralın adamları Camsab'ı da tüm halk
gibi hamama sokar. Camsab'ın bedeni aniden yılan derisi ile kaplanır. Kralın adamları,
Camsab'ı, Şahmeran' ın yerini söylemesi için uzun süre ikna etmeye çalışırlar. Sonunda
Camsab, Şahmeran' ın yerini söyler. Kral' ın adamlar şahmeranı öldürler ve 3 parça
olarak krala sunarlar. Kral iyileşir. Efsaneye göre, yılanlar Şahmeranın öldüğünü
hala bilmemekte ve gelmesini beklemektedirler. Şahmeran'ın öldürüldüğü hamam olarak
bilinen Şahmeran Hamamın'ın duvarları moloz taşından yapılmıştır ve geleneksel Türk
Hamamı özellikleri bulunmaktadır. Efsanesi bakımından yerli ve yabancı turistlerin
ilgisini çeken hamam, günümüzde de kullanılmaya devam etmektedir.
Antik Yol
2100 yıl önce yapılan Antik Yolu, balıksırtı şeklinde örülmüş baz altı ve volkanik
taşlarla kaplı kireç taşından yapılmıştır. Binlerce yıldır özgün görüntüsü korumayı
başaran bu tarihi yolun iki kenarında, yağmur suyunu tahliye etmek için hazırlanmış
yağmur kanalları bulunuyor. Şehir içi ulaşımda kullanıldığı düşünülen bu antik yolda,
o döneme ait araçların tekerlek izlerine ulaşmak mümkündür. Bu yolu kullanan antik
ulaşım araçlarının yoldan çıkmasını önlemek için kenarlar duvarlarla çevrelenmiştir.
Antik Yolun güneybatısında mozaik avlulu bir evin dikdörtgen şekilli bir odası gün
yüzüne çıkarılmıştır. Bu odanın ortasında ise renkli mermer levhalarla kaplı bir
havuz kalıntısı bulunmuştur. Antik Yol'un altında yaklaşık 170 cm yüksekliğinde,
70 cm genişliğinde bir kanalizasyon sistemi bulunuyor. Yaklaşık 2100 yıldır işleyişini
sürdüren bu yapı, günümüzde yağmur suyu drenajı yapmaktadır. Slefkos Krallığı'nın
binlerce yıl önce böyle bir sistem kurmuş olmaları, yerli ve yabancı turistler kadar,
bölge halkının da ilgisini çekmektedir.
Roma Yolu
Tarsus'a 15 km uzaktaki Sağlıklı Köyünün dağlık kısımlarında Roma dönemine ait,
taştan yapılmış antik bir yol vardır. Yaklaşık 3 km uzunluğunda olan yol, 3 metre
genişliğe sahiptir. Roma yolunda dönemim ulaşım araçlarının yoldan çıkmasını engelleyici
korkuluklar bulunmaktadır. Roma ve Bizans dönemine ait kitabeler ve mezarlar da
bu doku içerisindeki yerleri korumaktadırlar. Roma yolu üzerindeki kemerli yapının
sınır kapısı yada zafer takı olduğu düşünülmektedir. Kesme taştan yapılan kemerli
kapı, 5.20m yüksekliğinde, 8.80m genişliğindedir. .
Tarihi Tarsus Evleri
Zengin bir geçmişe sahip olan Tarsus’ta, tarihi canlı tutan Tarihi Tarsus Evleri
günümüzde önemini korumaya devam etmektedir. Taş, kerpiç ve ahşap kullanılarak hazırlanan
Tarihi Tarsus Evleri’nin alt katı ambar, üst katı ise yaşam alanı olmak üzere iki
bölüm halinde yapılmıştır.
Çukurova’da yetişen pamuk, hacmen çok yer kapladığından, evlerin ambar kısmında
muhafaza edilir. Yıllar içinde bu yapılara ihtiyaçlar doğrultusunda banyo, mutfak
gibi eklemeler yapılmıştır. Yüksek duvar ve avlu, geleneksel Tarsus Evlerinin özelliklerinden
bazılarıdır. Günümüzdeki sağlamlaştırma çalıştırmaları ile, bu yapılar yenilenerek
Tarsus’un tarih kokan sokaklarında, görsel zenginliği ile yaşamaya devam etmektedir.
Bac Köprüsü
MS 6.yy’da Bizans İmparatoru Justinianus tarafından yaptırılan Bac Köprüsü, yüzyıllardan
beri tarihi zenginliği ile ünlenen Tarsus’un girişinde, Berdan Çayının üzerinde
bulunmaktadır. Justinianus Köprüsü Bac Köprüsü olarak da bilinir. Bunun nedeni,
eski dönemlerde köprüden geçiş için alınan vergilerdir (Bac). En son 1978 yılında
restorasyon çalışması yapılan köprü, tüm ihtişamıyla Tarsus’un yıldızını parlatan
bir başka tarihi eser olarak sergilenmektedir.
Altından Geçme
Roma döneminden kalan hamam kalıntısı, Tarsus’un gösterişli tarihsel dokusunu gözler
önüne seriyor. MS 2-3.yy'a ait olduğu düşünülen ve “Roma Hamamı” olarak da bilinen
bu yapı, kalın Horasan tabakaları, moloz taşlar ve tuğladan yapılmış, iç kısmı ise
kemerlerle birbirine bağlanmıştır. Yapılan incelemelerde, bu tarihi yapının doğusunda
kalan duvarında, yer yer baca ve havalandırma delikleri olduğu tespit edilmiştir.
Duvar kısmen sağlamdır. Günümüzde, batı ve kuzey bölümleri tamamen yıkılmış, güney
duvarına 3.5 metre genişliğinde 4 metre yüksekliğinde bir yol açılmıştır. Halk bu
nedenle buraya “Altından Geçme” demiştir.
Donuktaş Roma Tapınağı
Tarsus'un en eski tarihi yapılarından biri olan Donuktaş Roma Tapınağı, bir çok
efsaneye ev sahipliği yapmaktadır. Bunlardan en yaygını ise Gözlü Kule üzerinde
bir saray olduğu ile ilgili olandır. Efsaneye göre hükümdar, kızı ile bu sarayda
birlikte yaşarmış. O zamanlarda yaşadığına inanılan bir peygamber, hükümdara darılmış
ve sarayına bir tekme atmıştır. Saray ters dönüp bugünkü yere düşmüştür.
Bazı arkeoloji kitaplarında, bu yapıdan, Jüpiter (Zeus) mabedi olarak da bahsedilmektedir.
Sefir Barbaro adlı gezgin, 1545 yılında yazdığı bir esirde buranın bir saray olduğunu
belirtmiştir. 1835 yılında Tarsus Hollanda Konsolosu Berker ise buranın bir Kraliyet
mezarı olduğunu söylemiştir. Yapılan incelemelerde yapının M.S. 2. yüzyılın sonlarına
doğru inşa edilmeye başlandığı, ancak bitirilemediği tespit edilmiştir. 100x43 m
ölçülerinde Roma betonu kullanılarak yapıldığı anlaşılan tapınak, günümüzde önemli
bir kültür mirası olarak korunmaktadır.